Changeux και Ricoeur 2

Changeux: Experience shows that nothing is achieved where consensus is the aim. In fact there is often a third way. Innovation and creativity maqke it possible to find solutions that are not merely the least of several evils but that actual represent and advance.

O Changeux μιλάει για τις εμπειριες του ως προεδρος της επιτροπής Βιοηθικής στη Γαλλία, για ένα διάστημα. Τι καταλαβαίνω; Οτι στρεφόμενοι βαθια μέσα στις παραδοσεις τους (πολυ διαφορετικές) τα μελη ειναι σε θέση να βρουν κοινους δρομους.

Ποια ειναι η πηγη ομως των "κοινωνδρομων", που κανένας δεν θα μπορουσε να εξασφαλισει εκ των προτέρων; Δεν ειναι αυτο που περιγράφει εδω ενα μυστηριο εμπειρικά διαπιστωμένο;

Σκέφτομαι αυτο που λένε για εμάς: οτι δεν έχουμε κουλτουρα συνεργασιών και συμφωνιών.
Μήπως ειναι αυτο συνέπεια του οτι δενκάνουμε αυτο που περιγράφεται εδω; Του οτι δεν στρεφομαστε σε βάθος σε αυτο που φέρνουμε, δεν εμπιστευόμαστε την πηγή του, αλλά προσπαθουμε να διαχειριστουμε καταστάσεις με "λογικο" τρόπο και καταλήγουμε σε παροδικές συμφωνίες χωρίς βάθος χρονου και χωρις βάθος δικής μας δέσμευσης.

Ειναι το φταίξιμο γι αυτο μονο δικο μας; Ποσο συχνά καλουμαστε να πάρουμε αποφάσεις τη στιγμη που ενα εξωτερικο περιβάλλον έχει ηδη αποφασίσει για εμάς; Πόσο συχνά ένα εξωτερικο περιβάλλο "δωροδοκει" τους συμμετέχοντες σε ενα εθνικο διαλογο να μπουν με ανειλικρινή διάθεση; Εχουμε εμεις τη δυνατότητα να "τρέξουμε" αυτες τις διαδικασιες μέσα απο τις οποιες θα αποκτήσουμε κουλτουρα συνεργασίας ή μας ζητουν καποια πράγματα και μετα μας στερουν τα μέσα για να μπορεσουμε να τα υλοποιήσουμε;

Το νεο σχολειο και η αγιότητα

Γιατι άραγε ειναι δυσκολο να βρεις συγχρονους Αγιους με καλη "τυπική μορφωση". Μια απάντηση μπορει να ειναι οτι οσο κανεις γινεται πιο μορφωμενος τοσο λιγοτερο πιστευει.

Η γνωμη μου ειναι οτι κάτι άλλο συμβαίνει.  Εχει να κάνει με κάποιες απο τις "παραδοχές" της τυπικής εκπαιδευσης. Νομιζω οτι η τυπική εκπαιδευση αναπτυχθηκε αρχικά σε χώρες οπου ηταν έντονη η αντίδραση στη δημόσια παρουσία του Θεου (το Γαλλικο μοντέλο). Ή που η χάρη του Θεου πιστοποιουνταν απο την κοσμική επιτυχία και τελικά μετατρεπόταν σε μια ιδιομορφη "χαρίτωση μέσα απο την επιτυχία στην αγορά" (το Αγγλοσαξωνικο μοντέλο) . Οι άνθρωποι ένοιωθαν πολυ έντονα οτι δεν έχουν πουθενά αλλου να κρατηθουν (σε ενα κοσμο δυσκολο και λογω φυσικών δυσκολιων και λογω συγκρουσεων) παρα στους εαυτους τους και στις συμμαχίες τους. Την ιδια στιγμη αναγνωριζεται η Τυχη ως μέγιστος παράγοντας αλλά και γινεται προσπαθεια να ελαχιστοποιηθει απο ανθρώπους που προσπαθούσαν να "χαρτογραφήσουν" τα πάντα, να μην αφήσουν κερκοπορτες, να έχουν λάβει υπόψη τους το καθετι και να κερδίζουν με αυτο τον τρόπο στους αγωνες τους με τους άλλους (In the end of the day he who counts the beans wins).

Σκέφτομαι λοιπον οτι ο παραδοσιακος μοναχος ή ο παραδοσιακος έλληνας ειναι ενα πολυ ατιθασο φρουτο, πολυ λιγοτερο τυπικά οργανωμένο απο οτι ο μεσος μορφωμένος σημερα. Αν ομως πάρουμε ενα σημερινο παιδι και το περάσουμε απο ενα συστημα τυπικής εκπαιδευσης όπου "ολα έχουν τη θεση τους", οπου "ολα ειναι χαρτογραφημένα", διαμορφώνουμε ένα ανθρωπο που σκέφτεται και φαντάζεται με πολυ συγκεκριμένους τροπους, ενα πειθαρχημένο "καλο παιδι" το οποιο θα κατανοήσει την υπακοή, το δογμα, την ηθική με ενα τροπο πολυ πιο συστηματοποιημένο αλλά και πολυ πιο κλειστο απο το παλαιό παιδί.

Απο την πλευρά της θρησκευτικής αγωγης ένα σχολειο με ανοικτά προβλήματα, με πολλαπλές λυσεις, με διάλογο, με ρισκα, με μυστηριο τελικά, ειναι πολυ πιο κοντά στο να βοηθήσει στην αγιότητα απο ένα σχολειο ενος πληρως χαρτογραφημένου κοσμου, όπου όλοι οι κανονες ειναι εκει και εμεις ειμαστε ένας υπολογιστής που θα πρέπει να μεινει πειστος στους κανονες για να φτάσει στο στόχο.

Changeux και Ricoeur

Υπάρχει ένα πολύ ωραίο βιβλίο

Changeux, J. P., & Ricoeur, P. (2000). What makes us think. Trans. MB DeBevoise. Princeton: Princeton University Press.

στο οποίο ο νευροεπιστήμονας Changeux μιλαει με το φιλοσοφο Ricoeur, ας πουμε, για το ποια ειναι μια καλη πορεία προκειμένου να φτάσουμε σε μια βαθιά κατανόηση των ανθρώπων

Η γνώμη μου ειναι οτι ο μεν Ricoeur προσπαθει να αναδειξει οτι τελικά χρειαζόμαστε μια συνθετη κυκλοφορία απο discourses ( απο πειθαρχίες ομιλίας, απο πρακτικές χρησης εννοιών που διαφοροποιουνται μεταξυ τους) , ο δε Changeux προσπαθει να προβάλει τα πάντα στο "νευροβιολογικό υπόστρωμα" (παρα τα οσα λέει περι μη αναγωγισμού).

Η γνώμη μου επισης ειναι οτι αυτο που προσπαθει να διασφαλισει ο Changeux, ο λογος που δεν καταλαβαινει, δεν ακουει τον Ricoeur (ετσι νομιζω), αλλά σταθερα επανερμηνευει τα λογια του τελευταιου στο δικο του σύστημα, ειναι οτι ειναι εκστασιασμένος απο την αίσθηση ελευθερίας που του δινει ενας κοσμος όπου ο άνθρωπος και οι "αδερφοι" του ειναι η ύψιστη αρχή. Ενας κοσμος οπου δεν έχουν να δωσουν λογο σε κανένα εκτος απο την κοινότητά τους στην σημερινή της μορφή, όπου οι ιδιοι/ες ειναι ο Νομος. Πόσο μάλλον που ο ιδιος και οι φιλοι του, ως επιστημονες μεγάλου κύρους, ειναι αυτοι ακριβώς που κατα εξοχήν μπορουν να συλλάβουν το "ύψιστο αγαθό" -όσο μπορει ανθρώπινα να συλληφθεί- και άρα να έχουν λογο με κυρος στις σημαντικοτερες επιλογές. Επισης ενας κοσμος όπου η πολυπλοκότητα των διαφορετικών ανθρώπινων κοινωνιών, απο πραγματικα προβληματικος παράγοντας μπορει να γινει απλώς ένα στολιδι επι της βασικής ομοιότητας των ανθρώπων (που ανακαλυπτουν στις φυσικές επιστημες). Επομένως έτσι δινεται η δυνατότητα να ανακαλύψει κανεις στις άλλες κοινωνίες "ομοιδεάτες που καταπιέζονται" και να στηθει το πλαισιο σταυροφοριών για να σωθει το "αλάτι" εκεινων των κοινωνιων (που ειναι οι ομοιδεάτες ή οι συμπαθούντες). Και ακομα να διαγραφει το όραμα μιας μελλοντικής παγκόσμιας ειρήνης.

Εγω νοιώθω να βλέπω το αντιστοιχο του αυτοδημιουργητου ανθρώπου που επειδη ειναι πολυ επιτυχημένος στον τομέα του και επειδή έχει αναπτυξει με τον καιρό ένα τρόπο να "κάνει δουλειές" , θέλει τώρα να το επιβάλει αυτον τον τρόπο σε όλους τους άλλους, και περιφρονεί αυτους που αισθάνεται "αποτυχημένους". Και σκεφτείτε οτι όλη αυτη η συμπεριφορά συνδέεται με τη σταθερή εποδο της "ανοικτότητας της επιστήμης", οταν την έχει μετατρέψει σε προκρούστειο κρεβάτι.

Ενα θαυμάσιο παράδοξο της Στατιστικής

Simpson's Paradox

1. Ενα Πανεπιστημιο έχει δυο σχολες που παιρνουν και άντρες και γυναίκες

Στη Σχολή 1 δοκιμάζουν να πάνε 100 αντρες και 100 γυναικες και περνά το 80% απο την καθεμιά κατηγορία

Αρα

Αντρες  (συνολο 100)                            Γυναικες(συνολο 100)
Περνουν   Δεν περνουν                  Περνουν    Δεν περνουν
80               20                                    80                20


Στη Σχολή 2 πηγαινουν συνηθως περισσοτεροι άντρες απο γυναικες. Ομως και για τους 2 περνά το 60%
Πανε λοιπον 50 αντρες και περνούν 30 και 10 γυναικες και περνουν 6

Αρα


Αντρες  (συνολο 50)                           Γυναικες(συνολο 10)
Περνουν   Δεν περνουν                  Περνουν    Δεν περνουν
30               20                                   6               4


Οπως βλέπετε το Πανεπιστημιο ΔΕΝ κάνει καμιά διάκριση.
Ας δουμε ομως τα συνολικά αποτελέσματα

Στο Πανεπιστήμιο αυτο δοκιμάζουν να πάνε συνολικά 150 αντρες και 110 γυναικες

Απο τους άντρες σε κάθε σχολή του Πανεπιστημίου περνούν 80+ 30= 110 και επομένως το ποσοστο επιτυχίας ειναι 110/150=  73%

Απο τις γυναίκες σε κάθε σχολή του Πανεπιστημίου περνούν 80+6= 86 και επομένως το ποσοστό επιτυχίας ειναι 86/110= 78%

Αρα το Πανεπιστήμιο κάνει διακρίσεις σε βαρος των ανδρων (73%<78%)

2. Αλλη εφαρμογή

Ειμαι μια εταιρεια και ρωτάω τις γνώμες των πολιτών. θέλω να μάθουν ποσοι προτιμουν τα α και ανεξάρτητα πόσοι προτιμουν το β. Ομως μεσα στον πληθυσμό υπαρχουν διαφορετικές ομάδες
Στην ομάδα Α προτιμουν το α κατα 80% και το β κατα 70%
Στην ομάδα Β προτιμουν το α κατα 50% και το β κατα 40%

Σε καθε περιπτωση το Α το α ειναι πιο δημοφιλές απο το β

Αν ομως εγω επιτηδες επιλέξω η ομάδα Β να αντιπροσωπευθει ελάχιστα σε αυτους που ρωτώνται για το β τοτε τα αποτελέσματα θα πλησιάσουν το 70% ενω αναφορικά με το α οι προτιμήσεις θα "αραιωσουν" μεταξυ 80% και 50%

3. Η γενικοτερη σκεψη ειναι: αν συγκρινουμε μια προοπτική α με μια προοπτική β αλλα οι "ψηφοφοροι" ειναι χωρισμένοι σε ομάδες και υπάρχουν διαφορετικοι "μηχανισμοι" που οδηγουν  στο να προτιμηθει η α ή η β τοτε αναλογα με το αν κάποιος πληθυσμος απο τυχη ή επιλογή ή λαθος σχεδιασμου υποεκπροσωπειται τοτε το "συνολικο αποτέλεσμα" μπορει να ξεγελάσει.

Δηλαδή το να πεις: εγω ψάχνω στατιστικές κανονικότητες χωρις να με απασχολει το πώς προκυπτουν, δεν ειναι τοσο ασφαλής μέθοδος οσο ακουγεται.

Η αριθμογραμμή, μια άγρια γραμμή

(Κοτες σε τοιχο λυνουν το παράδοξο του Ζήνωνα και φτάνουν με επιτυχία τα φυλλα που επιθυμουν)

Τι πιο απλο απο ενα κομματι της αριθμογραμμής. Μοιάζει τοσο ελεγχόμενο απο εμάς τους ιδιους
πχ

0___________1___________2___________3

και ομως, ειναι τέτοιος ο τρόπος της σκέψης μας που μέσα σε αυτο το πεπερασμένο πράγμα μπορει να υπάρχει κάτι άγριο, παράδοξο και αυτο έχει να κάνει με το πώς συναντούμε το άπειρο

Να γινω πιο συγκεκριμένος.